ปัจจุบัน … ปัญหาสุขภาพจิตในประเทศไทยถือเป็นประเด็นสำคัญที่มีผู้มาขอรับคำปรึกษามากขึ้น เนื่องจากวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วแต่หลายคนไม่สามารถปรับตัวได้ทันจึงเป็นปัจจัยกระตุ้นทำให้เกิดปัญหาสุขภาพจิต ที่พบบ่อย เช่น โรคซึมเศร้า, โรควิตกกังวล, ภาวะหมดไฟ (burnout), ความเครียดจากการทำงานและเศรษฐกิจ, ปัญหาความสัมพันธ์, การใช้สารเสพติด/สุรา/พนัน, ปัญหาในเด็กและวัยรุ่น, ปัญหาผู้สูงอายุ เป็นต้น อีกทั้งยังพบปัญหาในการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพจิตที่ถูกจำกัด เนื่องจากมีจิตแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์เฉพาะทางที่ไม่เพียงพอกับความต้องการ

🔥 สาเหตุของปัญหาสุขภาพจิตเกิดได้จากหลายปัจจัยที่มีความซับซ้อนและสัมพันธ์กัน ดังนี้

1. ปัจจัยทางชีวภาพ (Biological Factors) : พันธุกรรม, ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง เช่น เซโรโทนิน (Serotonin) , โดพามีน (Dopamine) ฯลฯ
2. ปัจจัยทางจิตใจ (Psychological Factors) : การเลี้ยงดูจากครอบครัว, ประสบการณ์ในวัยเด็ก, ปฏิสัมพันธ์ของคนในครอบครัว ฯลฯ
3. ปัจจัยทางสังคมและสิ่งแวดล้อม (Social & Environmental Factors) : ปัญหาความยากจน รายได้ไม่เพียงพอ, การถูกกีดกัน เลือกปฏิบัติ, การบูลลี่ ฯลฯ

☎️ แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพจิต คือ การเพิ่มช่องทางการเข้าถึงบริการ เช่น คลินิกสุขภาพจิตออนไลน์, สายด่วนสุขภาพจิต โทร : 1323

📕 คำถาม : ถ้าป่วยเป็นโรคจิตแล้ว “รักษาหายไหม”
ตอบ : โรคจิต “รักษาได้” แต่ไม่ใช่ทุกคนจะหายขาด ขึ้นกับสาเหตุและการวินิจฉัยโรค รวมทั้งความรู้ ความเข้าใจ และความร่วมมือในการปฏิบัติตน ส่วนมากต้อง “กินยาต่อเนื่อง” เพื่อช่วยปรับสารเคมีในสมอง จะช่วยควบคุมอาการในระยะยาวได้ดี ทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีใกล้เคียงกับคนปกติทั่วไป สรุปข้อควรปฏิบัติที่สำคัญ มีดังนี้

✅ การกินยาตามแพทย์สั่ง : เนื่องจากเป็น “ยาควบคุม” ที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท ต้องอยู่ภายใต้การดูแลรักษาโดยแพทย์เฉพาะทาง => ปัญหาที่พบ คือ ผู้ป่วยหรือญาติจะรักษาตนเอง เมื่อได้รับยามาทานแล้วอาการดีขึ้น มักจะปรับ/เปลี่ยน/เพิ่ม/ลดหรือหยุดยาเอง ทำให้มีอาการกำเริบ รุนแรง เรื้อรัง ต้องเสียเวลาเริ่มต้นการรักษาใหม่หรืออาจจะส่งผลเสียต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ เกิดอารมณ์แปรปรวน เป็นอันตรายทั้งต่อตนเอง ครอบครัว และสังคม

✅ การมาพบแพทย์ตามนัด เพื่อช่วยตรวจ ประเมินอาการ และปรับแผนการรักษาที่เหมาะสม ทั้งนี้ ไม่จำเป็นจะต้องใช้ยาชนิดหรือขนาดเดิมตลอดชีวิต => ปัญหาที่พบ คือ ผู้ป่วยและญาติ ไม่ยอมรับความเจ็บป่วย จึงปฏิเสธการรักษา ไม่ติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่อง จะกลับมาขอพบแพทย์เมื่อมีอาการกลับซ้ำ (Relapse) หรือ กลับป่วยใหม่ (Recurrence) แต่ไม่สามารถหาคิวพบแพทย์ทั้งโรงพยาบาลภาครัฐและเอกชนได้ ทำให้เกิดอาการเรื้อรัง รุนแรง จนยากจะเยียวยา เป็นอันตรายทั้งต่อตนเอง ครอบครัว และสังคม

✅ หลีกเลี่ยงสารเสพติดและแอลกอฮอล์ => เมื่อผู้ป่วยและญาติไม่ยอมรับความเจ็บป่วย จึงรักษาอาการตนเองโดยการใช้สารเสพติด เช่น กัญชา ฯลฯ รวมถึงการสั่งซื้อยาทางออนไลน์หรือตลาดมืด ซึ่งไม่มีการรับรองคุณภาพและมาตรฐานการผลิต ทำให้มีความเสี่ยงที่จะได้รับสารเสพติด แทน ทั้งนี้ สารเสพติดจะรบกวนการรักษา ทำให้ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการรักษาลดลง เกิดปฏิกิริยาข้างเคียง ส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตใจ มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น หูแว่ว ประสาทหลอน ฯลฯ เป็นอันตรายต่อความปลอดภัยทั้งของตนเอง ครอบครัว และสังคม