ปัจจุบันมีหลายคนที่มีสารพันปัญหาเรื่องการนอน พบได้ในทุกเพศ ทุกวัย ทุกอายุ ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ที่มีปัญหาการนอนหลับยากจนกระทั่งนอนไม่หลับ หรือหลับแล้วแต่ไม่สามารถตื่นได้ หลายคนจึงแก้ปัญหาด้วยตนเองโดยการซื้อยานอนหลับหรือยาที่หวังผลจากฤทธิ์ข้างเคียงที่ทำให้เกิดอาการมึน งง ง่วงนอน ซึ่งไม่ใช่การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ทำให้ต้องพึ่งพายานอนหลับไปตลอดชีวิต จนเกิดภาวะความเครียดสะสมเรื้อรัง ส่งผลเสียกระทบต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ

ปัญหาการนอนไม่หลับ ไม่ใช่แค่โรคแต่เป็นความผิดปกติในการนอนที่ทำให้นอนยาก ไม่รู้สึกง่วงเมื่อถึงเวลานอน หรือนอนแล้วต้องตื่นกลางดึก เมื่อตื่นแล้วก็กลับไปนอนต่ออีกไม่ได้ ซึ่งแบ่งได้ตามลักษณะช่วงเวลาของการนอนไม่หลับ ดังนี้
1.Initial Insomnia : มีปัญหาการนอนหลับยากต้องใช้เวลานานกว่าจะหลับได้ อาจเกิดจากภาวะวิตกกังวล เป็นต้น
2.Maintenance Insomnia : มีปัญหาไม่สามารถนอนหลับได้ยาว มีการตื่นกลางดึกบ่อย เมื่อตื่นแล้วหลับต่อยาก ส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับปัญหาจากโรคทางกาย เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea) เป็นต้น
3.Terminal Insomnia : มีปัญหาในการนอนที่ทำให้ตื่นเร็วกว่าเวลาที่ควรจะตื่น ซึ่งอาจพบได้ในผู้ป่วยที่มีภาวะซึมเศร้า เป็นต้น

สาเหตุ : ปัญหาการนอนไม่หลับเกิดได้จากหลายสาเหตุ อาทิ
1. ภาวะเจ็บป่วยทางกาย เช่น โรคประจำตัว การเปลี่ยนแปลงฮอร์โมน เป็นต้น
2. ภาวะเจ็บป่วยทางจิตใจ เช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล เป็นต้น
3. การใช้ยาหรือสารบางอย่าง เช่น ยาลดน้ำหนัก ยาแก้หวัด ดื่มชา/กาแฟ/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น
4. ปัจจัยทางพฤติกรรมและสิ่งแวดล้อม เช่น อุณหภูมิและแสงที่ไม่เหมาะแก่การนอน ติดเล่นมือถือ เล่นเกมส์ ต้องทำงานเป็นกะ (Shift Work) เป็นต้น

อาการ : อาการนอนไม่หลับอาจจะแบ่งตามระยะเวลาที่เกิดโรคได้ 2 กลุ่มคือ
1.Adjustment Insomnia : เป็นอาการนอนไม่หลับจากการปรับตัว ที่เกิดจากสถานการณ์ต่างๆ อย่างเฉียบพลัน เช่น ความเครียดจากการเปลี่ยนงาน การเจ็บป่วย การเปลี่ยนสถานที่ที่นอน เมื่อปรับที่ต้นเหตุได้อาการนอนไม่หลับก็จะกลับเข้าสู่สภาวะปกติ
2.Chronic Insomnia : มีอาการนอนไม่หลับที่เรื้อรังอย่างน้อย 3 ครั้งต่อสัปดาห์และเป็นมาอย่างน้อย 3 เดือน ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย อารมณ์หงุดหงิดง่าย ง่วงนอนตอนกลางวัน ขาดพลังในการทำงานหรือการใช้ชีวิต และอาจเกิดอุบัติเหตุได้ เช่น หลับในขณะขับขี่รถยนต์ เป็นต้น

การรักษา : โรคนอนไม่หลับจำเป็นจะต้องตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง อาทิ ตรวจเรื่องสารสื่อประสาทในสมองที่ทำงานผิดปกติอย่างไรบ้าง เช่น เรื่องระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ที่สูงเกินปกติ หรือมีระดับของเมลาโทนิน (Melatonin) ที่ต่ำกว่าปกติ เป็นต้น

ทั้งนี้ สามารถขอรับคำปรึกษาโดยจิตแพทย์เฉพาะทางด้านการนอนหลับ ที่สามารถตรวจหาสาเหตุที่แท้จริงและให้การรักษาอย่างตรงจุด ที่ให้การรักษาแบบเฉพาะบุคคล (Personalized Medicine) และให้การรักษาหลากหลายรูปแบบที่จะช่วยแก้ไขปัญหาการนอนหลับอย่างยั่งยืน โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งยานอนหลับไปตลอดชีวิต