…”รู้สึกว่าลูกดื้อ จงใจก่อกวน ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ ซึ่งไม่ได้ปกติตามช่วงวัย”...

โรคดื้อต่อต้าน หรือ Oppositional Defiant Disorder (ODD) ถือเป็นความผิดปกติในการแสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของเด็กต่อพ่อแม่ ผู้ปกครอง หรือครู โดยพบโรคนี้ในเด็กวัยเรียนที่มีอายุ 6-8 ปี และมักพบในเด็กชายมากกว่าเด็กหญิง หรือพบในวัยรุ่นไปจนถึงวัยผู้ใหญ่ ที่มีความผิดปกติในการควบคุมอารมณ์ ซึ่งเด็กส่วนใหญ่มักจะแสดงอาการบางอย่างเป็นครั้งคราวอยู่แล้ว (โดยเฉพาะเวลาเหนื่อย หิว หรืออารมณ์ไม่ดี) อย่างไรก็ตาม เด็กที่มีอาการดื้อรั้นต่อต้านจะแสดงอาการเหล่านี้บ่อยกว่าเด็กทั่วไปมาก และแสดงพฤติกรรมที่เป็นปัญหาอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 6 เดือน เช่น มีปัญหา ความสัมพันธ์กับเพื่อนในโรงเรียนแต่กระนั้นก็ไม่ได้ละเมิดสิทธิคนอื่น เป็นต้น

สาเหตุ : ยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน แต่น่าจะมีปัจจัยทางชีวภาพ ปัจจัยสิ่งแวดล้อม ปัจจัยการเลี้ยงดู เช่น ครอบครัวที่เข้มงวดหรือวิจารณ์มากเกินไป หรือ การเลี้ยงดูแบบตามใจเกินไป, ปัญหาบุคลิกภาพ เช่น เด็กที่มีความดื้อหรือยึดมั่นในความคิดตนเองสูง, ปัญหาทางอารมณ์ เช่น เด็กไม่เข้าใจและจัดการทางอารมณ์ได้อย่างเหมาะสม

อาการมี 3 ลักษณะเด่น คือ
😡 อารมณ์โกรธ/หงุดหงิด (Angry/Irritable Mood) เช่น โมโหบ่อย รำคาญง่าย โกรธและเก็บความโกรธไว้ไม่ได้
😤 พฤติกรรมโต้แย้ง/ขัดขืน (Argumentative/Defiant Behavior)แสดงพฤติกรรมต่อต้านหรือไม่ยอมเชื่อฟัง
😈 พฤติกรรมอาฆาตพยาบาท (Vindictiveness) แสดงความพยาบาทหรือจงใจจะแก้แค้นผู้อื่น

แนวทางการรักษา
1. ครอบครัวบำบัด : ควรสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวเชิงบวก, สร้างวินัย, การสร้างแรงเสริมทางบวก (Positive Reinforcement) โดยให้รางวัลทันทีกับพฤติกรรมการแสดงออกที่เหมาะสม และการกำหนดแนวทางลงโทษพฤติกรรมที่ไม่ดีอย่างเหมาะสมและต้องทำอย่างสม่ำเสมอ
2. การรักษาด้วยยา : แพทย์จะพิจารณาให้ยาร่วมกับการทำพฤติกรรมบำบัดในกรณีที่มีปัญหาการควบคุมอารมณ์หรือมีพฤติกรรมความรุนแรงที่เป็นอันตรายทั้งต่อตนเองและผู้อื่น