ปัจจุบันมีหลายคนที่มีปัญหาการนอนไม่หลับ ส่งผลเสียกระทบต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ เช่น เกิดอุบัติเหตุจากอาการหลับใน, ภูมิคุ้มกันอ่อนแอเสี่ยงต่อการติดเชื้อและโรคต่าง ๆ , ขาดสมาธิมีผลกับความจำ, กระทบกับหน้าที่การงาน, หงุดหงิดง่าย, อารมณ์แปรปรวน ฯลฯ

โรคนอนไม่หลับ สามารถแบ่งได้หลายประเภท ตามลักษณะช่วงเวลาของการนอนไม่หลับ คือ

• - หลับยาก (Initial insomnia) มีปัญหานอนหลับยาก ต้องใช้เวลานานกว่าจะหลับ
• - หลับ ๆ ตื่น ๆ (Intermittent insomnia) ไม่สามารถนอนหลับได้ยาว มีการตื่นกลางดึก ทุก 2-3 ชั่วโมง และหลับต่อยากหรือตื่นกลางดึกบ่อย
• - หลับแล้วตื่นเร็ว (Terminal insomnia) ตื่นเร็วกว่าเวลาที่ควรจะตื่น

โรคนอนไม่หลับ อาจแบ่งตามระยะเวลาที่เกิดปัญหา

• - Adjustment insomnia คือ โรคการนอนไม่หลับจากการปรับตัวแบบเฉียบพลันหรือยากที่จะปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ เช่น การเดินทาง, ภาวะเครียดจากการย้ายงาน/ปรับตำแหน่ง เป็นต้น
• - Chronic insomnia คือ โรคการนอนไม่หลับเรื้อรัง อย่างน้อย 3 ครั้งต่อสัปดาห์

🎯 สาเหตุ

1. สาเหตุจากร่างกาย เช่น โรคทางกาย, วัยทอง (อาการร้อนวูบวาบ นอนหลับไม่ลึก), ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) เป็นต้น
2. สาเหตุจากจิตใจ เช่น มีภาวะเครียด วิตกกังวล มีปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ โรคจิตเวชอื่น ๆ เช่น โรคซึมเศร้า เป็นต้น
3. สาเหตุจากสภาพแวดล้อมและพฤติกรรม เช่น ต้องปรับตัวกับการเปลี่ยนสถานที่นอนบ่อย, แสงหรือเสียงที่รบกวน, อุณหภูมิห้องที่ไม่เหมาะสม (ร้อนหรือหนาวเกินไป), นอนดึกเกินไปหรือเวลานอนไม่สม่ำเสมอ, ใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน (มือถือ/คอมพิวเตอร์), ดื่มคาเฟอีน (กาแฟ ชา โคล่า) หรือแอลกอฮอล์ก่อนนอน, การใช้ยาหรือสารบางอย่าง เป็นต้น

🎯 แนวทางการรักษา

1. ปรับพฤติกรรมการนอน (Sleep Hygiene):
   • - หลีกเลี่ยงคาเฟอีน แอลกอฮอล์ และนิโคตินก่อนนอน
   • - ไม่ควรดื่มน้ำมากกว่า 1 แก้วก่อนนอน และควรปัสสาวะก่อนเข้านอนให้เรียบร้อย
   • - ควรเข้านอนและตื่นนอนให้เป็นเวลาเดียวกันทุกวัน
   • - ควรสร้างบรรยากาศในห้องนอนให้สงบ มืด และมีอุณหภูมิที่เหมาะสม
   • - ควบคุมสิ่งเร้า (Stimulus Control) หลีกเลี่ยงการทำงานบนเตียงนอน, ไม่ใช้มือถือหรือมองจออิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน 1 ชั่วโมง
   • - ฝึกเทคนิคการผ่อนคลาย (Relaxation techniques) เช่น ฝึกการหายใจลึก ๆ , การทำสมาธิ, ฟังเสียงธรรมชาติ, ฝึกการเกร็งและคลายกล้ามเนื้อทีละส่วน (Progressive Muscle Relaxation : PMR) เป็นต้น
2. พบแพทย์ : หากพยายามปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วยังมีปัญหานอนไม่หลับต่อเนื่องนานเกิน 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ไม่ควรปล่อยให้เกิดอาการนอนไม่หลับเรื้อรัง ควรพบแพทย์เพื่อตรวจ ประเมิน หาสาเหตุ และวางแผนการรักษา พิจารณาการใช้ยาในกรณีที่จำเป็นและมีการควบคุมการใช้ยาอย่างเหมาะสม เช่น การให้ยารักษาต้นเหตุหรืออาการจากภาวะอารมณ์ เป็นต้น