😇“เขาหลงตัวเองแน่ ๆ ” คำที่อาจฟังดูขำ ๆ เมื่อใช้พูดถึงใครที่มั่นใจเกินเหตุ สนใจแต่ตัวเอง แต่ในทางจิตวิทยา “ความหลงตัวเอง” ไม่ใช่แค่บุคลิกภาพหรือพฤติกรรม แต่อาจเป็นความเจ็บปวดใจที่ต้องได้รับการเยียวใจ

ตำนานกรีกโบราณที่ถูกเล่าขาน "เมื่อรักไม่อาจเอื้อนเอ่ย และหัวใจไม่อาจมองเห็นใครนอกจากตนเอง" เฉกเช่น นาร์ซิสซัส (Narcissus) ชายหนุ่มผู้หลงใหลในเงาตนเอง สะท้อนความจริงของความรักที่ไม่ได้รับการตอบสนองจาก เอคโค นางไม้ผู้ถูกสาปพูดได้เพียงสิ่งที่เธอไม่ได้เลือกจะพูด ... ความรักที่เธอมอบให้จบลงด้วยความเงียบและการแตกสลาย ขณะที่นาร์ซิสซัสก็ยังติดอยู่ในโลกของเงาและภาพสะท้อน จนสุดท้ายต้องสิ้นลมหายใจเคียงข้างสิ่งที่เขาคิดว่าเป็นความรัก ร่างของเขากลายเป็นดอกไม้สีเหลืองอ่อนที่ยังคงบานอยู่ตามริมธาร… 🌼

ตำนาน … ไม่ใช่เพียงเรื่องเล่า แต่กลายเป็นสัญลักษณ์แทนภาวะความผิดปกติของบุคลิกภาพในปัจจุบันที่เรียกว่า โรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder : NPD)

โรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder : NPD) จัดว่าเป็น “โรคทางจิตเวช” ประเภทหนึ่ง โดยอยู่ในกลุ่ม บุคลิกภาพผิดปกติ (Personality Disorders) ส่งผลเสียกระทบต่อพฤติกรรมที่ผิดปกติในระยะยาว ผู้ที่ป่วยเป็นโรคนี้มักยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง คิดว่าตนเองมีความสำคัญกว่าผู้อื่น ครุ่นคิดเพ้อฝันเกี่ยวกับความงาม ความสำเร็จ อำนาจหรือความรักใคร่ในอุดมคติ หากไปที่ใดมักคาดหวังว่าจะได้รับความสนใจ ต้องการคำชื่นชม การต้อนรับ การสรรเสริญเยินยอ มักใช้ผู้อื่นและการเอาเปรียบผู้อื่นเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตน มีความอิจฉาริษยา ท่าทีหยิ่งยโสอวดดี ขาดความเห็นอกเห็นใจ (Empathy) ดูหมิ่นเหยียดหยามผู้อื่น และอ่อนไหวต่อการวิจารณ์มาก

📍สาเหตุ : ยังไม่พบ “สาเหตุเดียวที่ชัดเจน” แต่เชื่อว่าเกิดจาก ปัจจัยหลายด้านร่วมกัน ดังนี้

1. ปัจจัยทางชีวภาพ : พันธุกรรม, การทำงานของสมองบางส่วน เช่น prefrontal cortex และ insula ที่เกี่ยวข้องกับการเห็นอกเห็นใจ (empathy) และการควบคุมตนเอง ที่อาจทำงานผิดปกติ เป็นต้น
2. ปัจจัยทางจิตใจและครอบครัว การอบรมเลี้ยงดูที่ขาดความรัก ความอบอุ่น จึงพัฒนา “ภาพตัวเองเกินจริง” เพื่อปกปิดความรู้สึกด้อยค่า, การเลี้ยงดูแบบสุดโต่ง ตามใจมากเกินไป หรือได้รับการยกย่องจนสร้างความรู้สึกว่า “ฉันพิเศษเหนือใคร”, ประสบการณ์เชิงลบในวัยเด็ก ปมในวัยเด็ก การถูกทารุณกรรม จนทำให้ต้องสร้าง “เกราะป้องกันตัว” ด้วยการเชื่อว่าตนเองยิ่งใหญ่ เป็นต้น
3. ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม ที่เน้นการแข่งขัน สร้างภาพจำจากความสำเร็จภายนอก เช่น ฐานะ การงาน ชื่อเสียง ฯลฯ รวมทั้งการใช้สื่อโซเชียลที่เน้นการยอมรับจากคนอื่น เช่น ยอด likes, ยอด followers ฯลฯ เป็นแรงเสริมเพื่อกระตุ้นให้บุคคลบางคนสร้างบุคลิกภาพหลงตัวเอง

❤️‍🩹แนวทางการรับมือของคนรอบข้าง

1. การเรียนรู้พฤติกรรม เพื่อเข้าใจอย่างไม่ตัดสิน
2. กำหนดขอบเขตที่ชัดเจน เพื่อป้องกันการถูกควบคุมหรือทำร้ายจิตใจ
3. หลีกเลี่ยงการตำหนิ แต่สื่อสารเชิงสร้างสรรค์
4. ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อช่วยเหลือและรับคำแนะนำที่เหมาะสม

🎯แนวทางการรักษา

• จิตบำบัดรายบุคคล (Psychotherapy)
• การฝึกทักษะทางสังคม (Social Skills) และการฝึกควบคุมอารมณ์ (Anger Management)
• การบำบัดแบบกลุ่ม การเห็นความจริงจากมุมมองของผู้อื่น

โรคหลงตัวเอง ไม่ใช่แค่นิสัยขี้อวด หรือการมั่นใจเกินเหตุ แต่คือ “ความผิดปกติทางบุคลิกภาพ” ที่ลึกซึ้งและมีความซับซ้อนมากกว่าที่หลายคนคิด อาการนี้ไม่เพียงแต่สร้างความทุกข์ใจให้กับผู้ป่วยเอง แต่ยังส่งผลกระทบต่อคนใกล้ตัว ทั้งในด้านความสัมพันธ์และคุณภาพชีวิต

บางครั้ง…เบื้องหลังความเย่อยิ่ง อาจซ่อนหัวใจที่เปราะบางไว้เงียบ ๆ 😞 การเข้าใจสาเหตุเบื้องลึก รวมถึงแนวทางการรับมือที่เหมาะสม คือ กุญแจสำคัญของการอยู่ร่วมกัน และอาจเป็นจุดเริ่มต้นของการเยียวยา ไม่ใช่แค่ตัวเขา…แต่รวมถึงใจของเราด้วย