หลายคนสงสัยว่า ทุกวันที่จิตแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ต้องมา “รับฟัง … รับมือ … รักษา” ทั้งกับผู้ป่วยและญาติที่ไม่ปกติ เครียดกันบ้างไม๊???

แพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ที่เลือกเรียนเฉพาะทางในแต่ละสาขานั้น ทุกท่านได้เลือกแล้วว่าสนใจจะเรียนเฉพาะทางสาขาไหน จิตแพทย์ก็เช่นกันแม้ว่าบางครั้งอาจจะเคยคิดแว๊บขึ้นมาว่าตัดสินใจผิดหรือพลาดไปที่มาเลือกเรียนในสาขาจิตเวชศาสตร์ ต้องมานั่งรับฟังแต่ปัญหาความทุกข์ใจ ต้องมาตรวจหาสาเหตุของความเจ็บป่วยทางใจที่เป็นเรื่องของอารมณ์ ความรู้สึกหรือสิ่งที่จับต้องไม่ได้ ต้องมาทนกับพฤติกรรมของผู้ป่วยและญาติผู้ป่วยที่ไม่เข้าใจคนหรือไม่เห็นใจคนอื่น ฯลฯ แต่เมื่อเข้ามาเรียนเฉพาะทางก็จะต้องมีการเตรียมความพร้อมทั้งร่างกายและจิตใจ ต้องเรียนทั้งภาคทฤษฎี (knowledge) ให้เข้าใจหลักวิชาการพื้นฐานและยังมีการฝึกภาคปฏิบัติ (know how) เพื่อให้ “เข้าใจตน + เข้าใจคน” เพราะจิตแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ทุกคนก็เป็นคนที่ยังมีความรู้สึก รู้ร้อนรู้หนาว สุข ทุกข์ เจ็บป่วยทั้งทางกายและทางใจเป็นเช่นกัน

สิ่งที่ท้าทายจึงไม่ใช่เรื่องของ knowledge แต่เป็นเรื่องของ know how ที่ต้องฝึกทักษะต่างๆ ที่จำเป็น เช่น ทักษะการฟังให้ได้ยินในสิ่งที่ผู้ป่วยไม่ได้พูด, ฝึกเป็น “กระจกเงาบานใส” (Empathy) ที่ช่วยสะท้อนให้ผู้ป่วยได้เห็นถึงสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาเพื่อหาทางป้องกันและแก้ไข จิตแพทย์ต้องไม่ทำตัวเป็น “ฟองน้ำ” (sympathy) ที่ดูดซับเอาความทุกข์หรือมีอคติทำตัวเข้าไปมีส่วนร่วมกับปัญหาและเจ็บป่วยเสียเอง เป็นต้น

จิตแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ทุกท่านพร้อมจะเสียสละความสุขส่วนตนที่จะมาทำงานอย่างมี ”คุณค่า“ เพราะทุกวันที่มา “ทำงานเหมือนมาปฎิบัติธรรม” โดยยึดหลัก “พรหมวิหารธรรม“ คือ หลักธรรมประจำใจ ที่ประกอบด้วย “เมตตา“ อยากเห็นผู้ป่วยมีความสุข “กรุณา“ อยากช่วยเหลือให้ผู้ป่วยพ้นทุกข์ “มุทิตา“ ยินดีเมื่อรักษาผู้ป่วยหายกลับไปดำเนินชีวิตได้อย่างปกติสุข แต่ก็มีบางรายที่ต้อง “อุเบกขา“ ต้องปล่อยวาง เพราะต่อให้เป็นแพทย์มือหนึ่งที่มีความรู้ความสามารถขนาดไหนก็ไม่สามารถช่วยรักษาผู้ป่วยให้หายได้ หากผู้ป่วยและญาติคาดหวังแต่ผล แต่ไม่สุภาพ ไม่ให้เกียรติ สร้างความกดดัน สร้างความไม่สบายใจ ไม่ให้ความร่วมมือในการรักษา ที่สำคัญญาติและครอบครัวคือสาเหตุของปัญหาที่ทำให้ผู้ป่วยเจ็บป่วยทางจิตจนหมดหนทางรักษา