ปัจจุบัน ... มีหลายคนที่หา "ความสุข" ในชีวิตไม่เจอ ไม่รู้จะเกิดมาทำไม ไม่รู้คุณค่าของการมีชีวิตอยู่ พยายามดิ้นรนไขว่คว้าหาความสุข เริ่มจากการลองเสพวัตถุหรือยา ที่เป็นความสุขจอมปลอม ทำให้ชีวิตพังต้องตกเป็นทาสยาเสพติด สมองเสื่อม กลายเป็นคนวิกลจริต

คุณชญานิน แสงชาญชัย CEO แห่ง “พิชญานิน คลินิก” ได้สื่อสารผ่าน Wisdom Art Toy #สถาปัตย์จุฬา เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงและเข้าใจความหมายของ “Negative Happiness หรือ ความสุขที่ติดลบ” คือ ความสุขจากความทุกข์ ถ้าใครรู้สึกทุกข์แล้วไปเสพยาเสพติดเพราะเข้าใจผิดคิดว่าการใช้ยาเสพติดจะช่วยให้เกิดความสุขเพื่อลดความทุกข์ แต่ในระยะยาวความสุขจากยามันจะลดลงเรื่อยๆ แต่ความอยากยากลับเพิ่มขึ้นสวนทางกัน ทำให้เกิดพฤติกรรมการแสวงหายาเสพติดซ้ำๆ (drug seeking) วนเวียนกลายเป็น "วงจรอุบาทว์" 😰 ทุกข์ -> เสพยา -> ป่วย -> เหมือนตกนรกตายทั้งเป็น

จึงมีสมมุติฐานที่น่าเชื่อถือเกี่ยวกับการเกิด "โรคติดสารเสพติด" อธิบายว่า เมื่อบุคคลเสพสารที่ออกฤทธิ์ต่อสมอง โดยเฉพาะที่ brain reward pathway ผ่านระบบสารสื่อประสาทชนิดต่างๆ เช่น dopamine และ endogenous opioids ผู้เสพจะเกิดอาการเคลิ้มสุขขึ้นและเมื่อมีการเสพสารนั้นซ้ำๆ สมองจะถูกกระตุ้นอย่างเรื้อรังจนทำให้สมองส่วนอยากมีความไวต่อสารที่เสพ และไวต่อการขาดการกระตุ้นจากสารนั้นมากขึ้น ทำให้เกิดอาการอยากยาอย่างมาก ในผู้ที่มีอาการของโรคติดสารเสพติดความอยากยาจะมีมากจนทำให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมหมกมุ่นและแสวงหาสารมาเสพอยู่ตลอดเวลา แม้ว่าจะเกิดผลเสียต่อร่างกาย จิตใจ และสังคมก็ตาม สิ่งเร้าตามธรรมชาติที่สามารถกระตุ้นสมองส่วนอยากให้มนุษย์เกิดความสุขใจได้ เช่น อาหาร น้ำ สิ่งบันเทิงใจ เพศสัมพันธ์ ก็กลับไม่สามารถกระตุ้นสมองส่วนอยากให้ผู้นั้นเกิดความสุขใจได้เหมือนอย่างเคย (เกิดภาวะดื้อ) เป็นสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยโรคติดสารเสพติดไม่สนใจสิ่งแวดล้อมหรือสิ่งเร้าที่เคยให้ความสุขใจตามธรรมชาติ ในขณะที่การทำงานของสมองส่วนคิด (prefrontal cortex) ที่บกพร่องจะทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถยับยั้งชั่งใจตนเองได้ กระบวนการคิดและการตัดสินใจไม่อยู่บนเหตุและผล

ในปัจจุบัน ... แนวทางในการบำบัดรักษาที่ดี คือการบำบัดทางยา (pharmacotherapy) ร่วมกับจิตสังคมบำบัด (psycho-social therapy) เรียนรู้ที่จะพัฒนาตนเองตามแนวพุทธศาสนาที่สมเด็จพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) ได้เทศน์เรื่องความสุข 5 ขั้น ที่ต้องเรียนรู้จักการพัฒนาความสามารถในการหาความสุข คือ "สุขเป็น ... ก็ ... เป็นสุข" 🙏

*เครดิต : Handbook of Addiction Psychiatry