"😢 การโดนด่าซ้ำๆ ในทุกวัน จนถอดใจลาออก"
"😶‍🌫️ รู้สึกเขินอายในการพูดต่อหน้าสาธาณชน จนคิดว่าฉันไม่เก่งพอ"
"😭ไม่ว่าจะตั้งใจอ่านหนังสือแค่ไหน ฉันก็จะสอบได้คะแนนแย่เสมอ"

ความรู้สึกดังกล่าวข้างต้นเป็นอาการสิ้นหวังยอมจำนนอันเกิดจากการเรียนรู้ หรือ Learned helplessness เมื่อบุคคลที่ต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ควบคุมไม่ได้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า จนเกิดการเรียนรู้ว่าไม่สามารถทำสิ่งนั้นได้ แม้ในภายหลังมีโอกาสเปลี่ยนแปลงสถานการณ์แล้วก็ตาม ความรู้สึกเหล่านี้ก็ยังคงอยู่จน “ไม่เชื่อว่าทำสิ่งนั้นๆ ได้”

สาเหตุ : เกิดจากประสบการณ์ร้ายๆ ที่ไม่สามารถควบคุมได้ จึงเกิดการรับรู้ว่าตนไร้ความสามารถในการควบคุมตนเอง และเกิดความเชื่อที่นำไปสู่ความรู้สึกสิ้นหวังมีพฤติกรรมการยอมจำนน

จากทฤษฎีของ✨ Seligman อธิบายคุณสมบัติ 3 ประการ ของ Learned helplessness ดังนี้
1. ความด้อยทางแรงจูงใจ หรือ Lack of motivation … เกิดความรู้สึกอยากยอมแพ้ตั้งแต่ยังไม่ได้เริ่ม และมีความอดทนต่ำแม้เจออุปสรรคเล็กน้อย
2. ความด้อยทางปัญญา หรือ Difficulty learning from success … แม้จะประสบความสำเร็จแล้ว แต่ไม่เคยคิดว่าความสำเร็จนั้นเกิดจากความสามารถของตัวเอง
3. ความด้อยทางอารมณ์ หรือ Emotional numbness … คนที่มีภาวะไร้หนทางอาจดูเฉยชา ไม่แสดงความรู้สึกต่อความเครียด

อาการที่พบบ่อย : รู้สึกหมดอำนาจ ควบคุมอะไรไม่ได้ ไม่กล้าขอความช่วยเหลือ ขาดความมั่นใจ มีแรงจูงใจต่ำ และยอมแพ้ได้ง่าย

ถ้ามีอาการดังกล่าวควรจะปรึกษาจิตแพทย์ที่จะช่วยตรวจและประเมินหาสาเหตุ เพื่อเปลี่ยนความย่อท้อให้เป็นพลังใจที่จะเรียนรู้ เพราะ อาการดังกล่าวหากปล่อยให้เกิดเรื้อรังจะเป็นปัจจัยที่กระตุ้นหรือทำให้เสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพจิต เช่น ซึมเศร้าหรือวิตกกังวล เป็นต้น หรือ โรคทางจิตเวชอื่น ๆ ได้ เช่น โรคซึมเศร้าหรือโรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD) เป็นต้น