มีคนสงสัยว่า … ทำไมคนบางคนถึงมีนิสัยขี้โกหก อวดรวย ตีหน้าเศร้าเล่าความเท็จ สร้างภาพนักบุญใจบาป ฯลฯ

ในชีวิตจริง … บางคนอาจสร้างเรื่องโกหกเพื่อถนอมน้ำใจคนอื่น (white lie) ต่างกับบางคนที่สร้างเรื่องโกหกหรือสร้างตัวตนที่เกินจริง (black lie) เพื่อประโยชน์ส่วนตน หลอกทั้งตัวเองและผู้อื่นบ่อย โดยไม่มีเหตุผล ไม่รู้สึกผิด ไม่กลัวว่าจะถูกจับได้ บางครั้งถึงขั้นเชื่อในสิ่งที่ตัวเองแต่งเรื่องโกหกขึ้นจริง ๆ และไม่สามารถควบคุมตัวเองให้หยุดโกหกได้ เรียกว่า “หลอกตัวเอง” (Mythomania) อาจเกิดร่วมกับปัญหาบุคลิกภาพหรือโรคทางจิตเวชบางชนิด เช่น Histrionic Personality Disorder, Narcissistic Personality Disorder, Antisocial Personality Disorder เป็นต้น เช่น โกหกว่าจบแพทย์, จบจากมหาวิทยาลัยชื่อดัง, เรียนเก่งเป็นเด็กทุน, นำภาพคนอื่นมาสร้างโปรไฟล์ตนเอง, มียศฐาบรรดาศักดิ์ใหญ่โต, มีตำแหน่งหน้าที่การงานระดับสูง, ออกงานสังคม ใช้ชีวิตหรูหรา เป็นต้น

สาเหตุ : มักเกิดจาก “ปมในอดีต” ขาดความรักความอบอุ่น อยู่อย่างโดดเดี่ยว ไร้ตัวตน ไร้ค่า ขาดความมั่นใจ ขาดความภาคภูมิใจในตนเอง เป็นปมด้อยและเป็นบาดแผลในจิตใจ เมื่อความจริงสร้างความเจ็บปวดจึงต้องสร้างเรื่องโกหก ยิ่งกว่าละครน้ำเน่า เรื่องราวซับซ้อน มีรายละเอียดมาก เพื่อเรียกร้องความสนใจและให้ตนเป็นที่ยอมรับของสังคม

แนวทางการรักษา : ในทางปฏิบัติการรักษาอาจเป็นไปได้ยาก เนื่องจากผู้ป่วยไม่ยอมรับว่าตนเองมีปัญหา จนกระทั่งพฤติกรรมการโกหกส่งผลเสียกระทบต่อความสัมพันธ์ ความไว้วางใจ ทำลายชื่อเสียงทั้งของตนเองและวิชาชีพ ดังนั้น คนรอบข้างควรให้กำลังใจและการสนับสนุนให้เห็น “คุณค่าในตนเอง” (Self-Worth) และ “ความภาคภูมิใจในตนเอง” (Self-Esteem) ไม่ควรคาดหวัง หรือ บังคับให้พูดความจริง แต่ควรพูดคุยกันด้วยเหตุผล และสนับสนุนให้ขอรับคำปรึกษาจากจิตแพทย์หรือนักจิตบำบัด